In onze hedendaagse maatschappij worden per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) op grote schaal gebruikt. Deze grote groep synthetische chemicaliën, die duizenden varianten bevat, wordt in diverse sectoren toegepast.
Het wijdverbreide gebruik van PFAS maakt dat ze vaker gedetecteerd worden als verontreiniging, en sommige varianten worden geassocieerd met mogelijke negatieve effecten op de menselijke gezondheid.
Wat is PFAS
De gemeenschappelijk factor die deze chemicaliën karakteriseert is dat ze allemaal koolstof-fluorbindingen bevatten, een van de sterkste chemische bindingen in de organische chemie. Dit maakt dat ze moeilijk afbreekbaar zijn in het milieu, waardoor ze zich accumuleren en een potentieel risico vormen.
Mag PFAS nog gebruikt worden?
Wanneer PFAS in het nieuws komt in de context van vervuiling, is het belangrijk te weten dat het gebruik en de productie van bepaalde PFAS-verbindingen wel degelijk nog steeds toegestaan zijn.
De Europese REACH-wetgeving, die staat voor Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemische stoffen, reguleert gevaarlijke en schadelijke producten. Deze wet wordt regelmatig bijgewerkt op basis van nieuwe inzichten, en voor sommige stoffen geldt een verbod, terwijl voor andere een maximaal toegestane concentratie in producten wordt vastgesteld. Op dit moment mag PFAS dus nog steeds gebruikt worden voor bepaalde toepassingen en is het nog niet bij wet verboden.
In welke PBM’s zit PFAS?
PFAS komt voor in waterafstotende afwerkingen. In persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's) komt PFAS voor in:
- Beschermende kleding voor werken met chemicaliën
- Regenkleding
Is er een PFAS-vrij alternatief?
In tegenstelling tot consumentenproducten zoals voeding, waar je vaak de keuze hebt tussen reguliere en biologische varianten, is het in de PBM-wereld niet zo eenvoudig. Uit ervaring weten we dat zolang een product niet wettelijk verboden is, het over het algemeen nog wordt gebruikt. Bovendien is het vinden van een gelijkwaardig alternatief een grote uitdaging.
Neem bijvoorbeeld de fluorcarbonfinish op textielmateriaal, die het materiaal afstotend maakt voor water, chemicaliën en oliën en vetten. Op dit moment is er nog geen gelijkwaardig fluorcarbonvrij alternatief beschikbaar. De alternatieven die er zijn, falen voor de afstoting van vetten en olieachtige substanties. Het is belangrijk op te merken dat deze finishes, ongeacht of ze fluorcarbonverbindingen bevatten of niet, niet permanent zijn en na elke wasbeurt opnieuw moeten worden aangebracht.
Voor regenkleding bestaat theoretisch gezien wel een alternatief, vooral in de consumentenmarkt, maar in de B2B wordt dit nog niet toegepast.
In conclusie, terwijl PFAS nog steeds wordt gebruikt in PBM's, is de zoektocht naar effectieve alternatieven een lopend proces. Wetgeving zorgt ervoor dat er verdere ontwikkelingen worden gemaakt.
De toekomst van PFAS
Sinds 25 februari 2023 mogen fluorverbindingen met een keten van 8 koolstofatomen of meer niet meer geproduceerd worden noch in de handel gebracht worden:
- In een andere stof als bestanddeel
- In een mengsel
- In een voorwerp (textiel is voorwerp)
Dit met met aanvullende restricties/verdere beperkingen vanaf 4 juli 2023 en 25 augustus 2024.
Deze Europese maatregelen markeren een geleidelijke verschuiving naar PFAS-vrije alternatieven/afschaffing van PFAS, waarbij de nadruk ligt op essentiële toepassingen.
Maar wat is nu precies het probleem?
- Verwarring/onwetendheid rond EN 13034
Bij het zien van de “claim” EN 13034, betekent het niet automatisch dat het geschikt is voor alle toepassingen. Controleer altijd in de handleiding welke producten zijn getest, vooral op O-xyleen. O-xyleen is de vertegenwoordiger van de oliën en vetten. Als het product niet is getest op O-xyleen, is het niet geschikt voor de petrochemie.
- PFAS-vrij
Er bestaat PFAS-vrije kleding volgens EN 13034, maar deze voldoet niet voor o-xyleen wat maakt dat deze niet geschikt is voor de petrochemie.
- Wasserij
Het onderhoud van kleding volgens EN 13034 is ook een uitdaging. Om het kledingstuk conform EN 13034 te houden, moet er na elke wasbeurt opnieuw een fluorcarbonfinish worden aangebracht. De wasserij moet het met kortere C-ketens stellen en krijgt het moeilijk om de afstoting van O-xyleen te garanderen.
Ook brandweerkleding volgens EN 469 ontsnapt hier niet aan, omdat O-xyleen hier een verplicht product is om te testen.
- Oplossing
De oplossing voor de petrochemie gaat als volgt: ze moeten inzetten op gecoate pakken volgens EN 14605. Maar voor interventiekleding in de brandweersector blijft een vraagteken hangen.
Voor regenkleding daarentegen bestaat er theoretisch een alternatief. Dit wordt vooral gebruikt in B2C, in B2B zien wij het nog niet.
Kortom, de toekomst van PFAS kenmerkt zich door reguleringsmaatregelen en de zoektocht naar innovatieve oplossingen in diverse sectoren.